جان بسیاری از بیماران مانند هموفیلی، تالاسمی و سرطانی که مصرف کنندگان همیشگی خون هستند به خون وابسته است، بنابراین خون نیاز همیشگی است و همه باید اهدای خون را در اولویت برنامه های زندگی خود قرار دهند.
۱۴ ژوئن برابر با ۲۴ خرداد روز جهانی اهدای خون است در این روز در سراسر جهان از همت والا و فعالیت انسان دوستانه تمام تلاشگران اهدا و انتقال خون، قدردانی می‌شود. ۱۴ژوئن روز تولد «کارل لندشتاینر» زیست‌شناس اتریشی برنده جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی در سال ۱۹۳۰ به خاطر کشف گروه‌های خونی است و این روز را به پاسداشت این مرد علم و زندگی، روز جهانی اهدای خون نامگذاری کرده اند.
اهدای خون، اهدای زندگی و حیات بخشیدن به همنوع است که بدون هیچ چشم داشتی با رضایت کامل و در حرکتی انسان دوستانه و خیرخواهانه انجام می شود و اهدا کننده را سرشار از حس زیبای نوع دوستی می کند و خدا را سپاس می گوید به شکرانه سلامت و اینکه با قطره های خون خود حیات را در رگ های بیمار نیازمند به خون جاری می کند، حرکتی که هیچ ارجی جز رضایت خالق و سلامتی یک انسان را به همراه ندارد.
ضرورت اهدای خون
بشیر حاجی بیگی سخنگوی سازمان انتقال خون ایران در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: سالانه در ایران بیش از دو میلیون و ۱۰۰ هزار نفر خون اهدا می کنند و خون سالم، نجات دهنده زندگی است و همه روزه، در سراسر جهان بسیاری از افراد به خون و فرآورده های خونی نیاز دارند، به طوری که از هر ۳ نفر از مردم دنیا، یک نفر در طول زندگی احتیاج به تزریق خون و فرآورده های خونی دارد.
وی گفت: بارزترین مثال برای موقعیت هایی که در آن نیاز مبرم به خون پیدا می شود، عبارت از زمان بروز حوادث و سوانح گوناگون از جمله تصادفات رانندگی، سوختگی ها و اعمال جراحی است.
حاجی بیگی اضافه کرد: همچنین زنان باردار در حین زایمان، نوزادان و به خصوص نوزادان نارسی که به زردی دچار می شوند، نیازمند خون هستند و از طرفی بیماران مبتلا به سرطان که تحت شیمی درمانی یا اشعه درمانی قرار دارند هم از مصرف کنندگان خون و فرآورده های خون هستند.
سخنگوی سازمان انتقال خون گفت: بسیاری از دیگر بیماران مانند بیماران تالاسمی و هموفیلی نیز ناگزیرند برای بهره مندی از یک زندگی به نسبت طبیعی برای تمام عمر به شکل منظم خون یا فرآورده های خون دریافت کنند.
وی با بیان اینکه در سراسر جهان هر سال ۶۰۰ هزار مادر بر اثر پیامدهای حاصل از بارداری جان خود را از دست می دهند، افزود: حدود ۲۵ درصد از این مرگ ها به خاطر از دست دادن خون است و بسیاری از این زنان اگر خون سالم در اختیارشان قرار می گرفت، زنده می ماندند.
حاجی بیگی ادامه داد: جالب توجه اینکه در هر ثانیه یک نفر از ساکنان کره زمین از همه سنین و تمام نژادها برای ادامه حیات به انتقال خون نیاز دارند.
سخنگوی سازمان انتقال خون با اشاره به اینکه دلایل نیاز برای انتقال خون متفاوت است، گفت: نیاز به خون و فرآورده های خون به صورت مداوم وجود دارد و به طور مرتب هم در حال افزایش است. آنچنان که کشورهای در حال توسعه امکانات تشخیصی و درمانی خود را در مورد درمان بیماری های گوناگون، مانند انواع سرطان ها گسترش می دهند، بیشتر به تزریق خون احتیاج پیدا کرده اند و این نیاز هم به طور مستمر افزایش می یابد.
حاجی بیگی تاکید کرد: همین طور پیشرفت های فناوری در کشورهای صنعتی و پیشرفته باعث می شود که اقدامات درمانی جدید ابداع و به تبع آن نیاز به خون و فرآورده های خون بیشتر شود.
یک واحد خون جان سه نفر را نجات می دهد
وی گفت: با اهدای یک واحد خون می‌توان جان سه نفر را نجات داد؛ از یک واحد خون، گلبول خون فشرده گرفته می‌شود که در جراحی‌ها کاربرد دارد، پس از آن پلاکت گرفته می‌شود که به مصرف بیماران سرطانی می‌رسد، پلاسمای خون نیز در بیماران کبدی و سوختگی استفاده می‌شود.
سخنگوی سازمان انتقال خون گفت: حداقل سن قابل قبول برای اهدای خون ۱۸ سال تمام و حداکثر سن ۶۰ سال تمام است. حداکثر سن برای اولین اهدای خون ۶۰ سال است و برای دفعات بعدی سن اهداکننده مستمر (با سابقه حداقل ۲ بار اهدای خون در سال) حداکثر ۶۵ سال است.
فقط ۱۰ درصد ایرانیان دارای گروه‌های خونی منفی هستند
سخنگوی سازمان انتقال خون گفت: کمبودهای خون که در کشور اتفاق می‌افتد، در گروه‌های خونی منفی است چرا که تعداد اهداکنندگان آن کم است و فقط ۱۰ درصد مردم ایران دارای گروه‌های خونی منفی هستند و وقتی میزان مراجعه کم می شود، ذخایر خون منفی هم پایین می‌آید.
حاجی بیگی افزود: افراد دارای گروه خونی O منفی در کشور سه تا چهار درصد، A منفی ۲ تا سه درصد، B منفی ۲ درصد و AB منفی یک درصد است که کمترین گروه خونی در کشور است.
گروه خونی O می‌تواند به همه گروه‌های خونی خون اهدا کند
سخنگوی سازمان انتقال خون گفت: گروه خونی O می‌تواند به همه گروه‌ها، خون اهدا کند و در جراحی‌های عمومی و مواقع بحران مصرف بالایی دارد.
حاجی بیگی با بیان اینکه افراد دارای گروه خون منفی فقط می‌توانند از گروه O منفی، خون دریافت کنند، افزود: گاهی برخی جراحی‌ها، مانند جراحی قلب باز نیاز به پنج تا ۶ واحد خون دارد، تصادفات و شکستگی‌های استخوان و پارگی عروق نیز گاه نیاز به ۱۰ تا ۱۵ واحد خون دارد، در برخی دیگر از جراحی ها مانند جراحی پیوند کبد نیز نزدیک به ۶۰ واحد خون و فرآورده نظیر پلاکت و پلاسما و گلبول قرمز فشرده شده مصرف می‌شود به همین دلیل همیشه باید بانک‌های خون بیمارستان‌ها خون و فرآورده‌های آن را به حد کفایت به ویژه از نوع گروه خون‌های منفی داشته باشند.
وی با تأکید بر اینکه به دلیل نیاز همیشگی به گروه‌های خون منفی، افراد دارای این گروه‌های خونی همیشه باید در دسترس باشند، تاکید کرد: یکی از توصیه‌های ما این است که مردم به ویژه افراد دارای گروه‌های خونی منفی، گروه خونی خود و نزدیکان خود را به خاطر داشته باشند و آن را یادداشت کنند چرا که این مسأله زمانی که هرگونه اتفاقی برای فرد رخ دهد، اهمیت پیدا می‌کند.
هر واحد خون اهدایی حدود ۴۵۰ میلی لیتر است
حاجی بیگی تاکید کرد: هر واحد خون اهدایی حدود ۴۵۰ میلی لیتر و معادل فقط ۱۰ درصد حجم کل خون بدن است. پلاسما و گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها، ظرف مدت چند روز به طور طبیعی توسط سیستم خون ساز بدن جایگزین می‌شوند و بدن با افزایش جذب آهن از دستگاه گوارش، آهن از دست رفته را به مرور و طی حدود یک ماه جایگزین خواهد کرد، بنابراین گلبول‌های قرمز خون حداکثر در سه تا چهار هفته در بدن بازسازی می‌شود.
سلامت اهداکننده خون محرز می‌شود
وی اضافه کرد: علاوه بر دقت سازمان انتقال خون ایران در مرحله مشاوره پزشکی قبل از اهدای خون، نتیجه چهار آزمایش، سلامت خون اهدایی را تائید می‌کنند و در این آزمایش ها، علاوه بر تعیین گروه خونی، چهار آزمایش تشخیصی ویروس‌های هپاتیت بی (HBV)؛ اچ. آی. وی (HIV)، هپاتیت سی، (HCV) و سیفلیس روی خون‌های اهدایی انجام می‌شود.
انتقال خون و پلاسما درمانی بیماران مبتلا به کرونا
گرچه در حال حاضر پلاسما درمانی روشی در حال تحقیق و در مرحله کارآزمایی بالینی در خصوص بیماران مبتلا ویروس کرونا است، اما به دلیل وجود پادتن می‌تواند یکی از اقدامات در جهت کاهش آلام مبتلایان به این ویروس باشد.
در حال حاضر پلاسما درمانی در ایران هم روشی در حال تحقیق و در مرحله کارآزمایی بالینی است، در واقع نمی‌توان این روش را به طور قطعی و اختصاصی به عنوان اقدام موثر درمانی برای مبتلایان به ویروس کرونا جدید دانست. همان طور که روش‌های مختلف برای درمان بیماری کووید ۱۹ در جهان در حال بررسی است، پلاسما درمانی هم یکی از اقدامات مورد تحقیق محسوب می‌شود.
مدیرعامل سازمان انتقال خون گفت: پلاسما درمانی سابقه صد ساله دارد و در مورد بیماری‌های مختلفی استفاده می‌شود. از آبله مرغان تا آنفلوآنزاها و بیماری‌های تنفسی و سارس و مرس از این روش استفاده شده و نتیجه‌های خوبی کسب شده است.
وی افزود: وقتی ویروس کرونا جدید آمد، ابتدا چین از این روش استفاده کرد و سپس ایران. مطالعه در کشور ما در این زمینه تمام شده و به زودی منتشر می‌شود. هرچه پلاسما زودتر به بیماران رسیده، نتیجه بهتری کسب شده و از مرگ و میر و ورود بیمار به آی سی یو جلوگیری شده است. در جهان نیز هنوز کارآزمایی بالینی منتشر شده مشاهده نمی‌شود. البته گزارش‌های موردی در این زمینه منتشر شده که امیدوارکننده بوده است. به دلیل همین نتایج خوب بوده که کشورهای مختلفی از جمله آمریکا و کانادا وارد کارآزمایی بالینی پلاسما درمانی شده‌اند.
وی ادامه داد: بعد از بحران ما از بهبود یافتگانی دعوت کردیم که یک ماه از بیماری آنها می‌گذرد برای اهدای پلاسما و نجات جان مبتلایان به مراکز انتقال خون مراجعه کنند، اهدای خون و پلاسما باید داوطلبانه باشد. با این حال، سازمان انتقال خون هزینه رفت و برگشت و زمان صرف شده اهداکنندگان پلاسما را به این افراد پرداخت می‌کند.
وی در مورد میانگین سنی اهداکنندگان پلاسما نیز گفت: میانگین سنی این افراد نیز از ۳۵ تا ۴۵ سال بوده است و از طرفی مراجعه بانوان برای اهدای پلاسما بیشتر از مراجعه برای اهدای خون بوده است، البته از پلاسمای خانم‌هایی که سابقه زایمان دارند نمی‌توانیم به طور مستقیم برای تزریق بیماران مبتلا به کرونا استفاده کنیم، پلاسمای اهدا شده توسط خانم‌هایی که سابقه بارداری دارند نگهداری می‌شود و اگر تهیه دارو از پلاسما مقدور شد، از آن پلاسما برای تهیه داروی کرونا استفاده می‌شود.