فرزانه قلعه‌قوند، معاون پژوهشی مؤسسه پیام آزادگان، اسارت را عامل گمنامی برخی شخصیت‌های تأثیرگذار جنگ دانسته و بر لزوم توجه به آنها در تاریخ‌نگاری دفاع مقدس تأکید کرد.
به گزارش روابط عمومی مؤسسه فرهنگی پیام آزادگان،
با فرارسیدن نیمه دوم اردیبهشت‌ماه، سی‌وششمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بار دیگر فرصت دیدار با تازه‌های نشر و مرور خاطرات فرهنگی کشور را فراهم کرده است. در میان صدها ناشر داخلی و خارجی، نام مؤسسه فرهنگی هنری پیام آزادگان نیز همچون سال‌های گذشته در فهرست ناشران دفاع مقدس به چشم می‌خورد؛ ناشری که تمرکز اصلی آن بر ثبت و نشر خاطرات آزادگان دوران دفاع مقدس است.
فرزانه قلعه‌قوند، معاون پژوهشی مؤسسه پیام آزادگان، در گفت‌وگویی با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، از مشارکت مؤثر و هدف‌مند این موسسه فرهنگی در سی‌وششمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران سخن گفت و ابعاد راهبردی تولید محتوا و سیاست‌گذاری انتشاراتی آن را واکاوی کرد.
چرا در سی‌وششمین نمایشگاه کتاب تهران شرکت می‌کنید؟
به‌طورکلی آثار انتشارات پیام
آزادگان منطبق با امور فرهنگی است، درواقع می‌توان در کلیه آثار دوران
اسارت چند بخش را ملاحظه کرد: ازجمله؛ انواع شکنجه روحی و جسمی، تحریم و
تنگنا، امور فرهنگی، امور آموزشی، امور ورزشی و … همه این قسمت‌ها در خود
بیان مسئله و حل مسئله را نهفته دارد، راه‌حل‌هایی که گاهی فی‌البداهه و به
اقتضای وضعیت اتفاق می‌افتاد، لذا ترویج سبک زندگی آزادگان در این اوضاع
راهی برای عبور از پستی‌بلندی‌های موجود و نمایشگاه نیز مکانی برای نمایش و
عرضه فعالیت‌های فرهنگی ضروری است.
مهم‌ترین خلأ یا نیاز ادبیات اسارت که سعی کردید پوشش دهید، چه بوده است؟
کتاب‌های مرجع بخش مهمی از
دغدغه‌های مؤسسه و انتشارات پیام آزادگان است، زیرا این مؤسسه تنها مرجع
اختصاصی در این عرصه است، اگرچه بسیاری از سازمان‌ها، حوزه‌ها و نهادهای
مرتبط با دفاع مقدس در بخشی از فعالیت‌های خود به این حوزه پرداخته‌اند،
اما با همه تلاش ارزشمند بازهم کافی و کامل نیست، لذا شناسایی و شناساندن
دقیق اردوگاه‌های آزادگان در عراق برای ما اهمیت زیادی دارد تا بتوانیم در
مواجهه با پژوهشگران، سینماگران، هنرمندان و … جواب‌گوی نیازهای پژوهشی
آنان باشیم.
پراکندگی و نقص اطلاعات در
کتاب‌های موجود، کمبود مطالب در موضوعات گوناگون، درهم‌آمیختگی روایت‌ها و
رویدادها موجب شده است تا پژوهشگران و علاقه‌مندان ناآشنا با پیچیدگی‌های
دوران اسارت آن‌چنان که شایسته است نتوانند به مطالب دسته‌بندی‌شده و
موردتأیید دسترسی داشته باشند، از این رو برآن شدیم تا کتاب‌های اردوگاه
پژوهی، روزگاری اردوگاه را در دستور کار قرار دهیم. در حال حاضر این پروژه
رو به اتمام است و اولین خروجی آن با عنوان روزگاری اردوگاه رمادی ۱۳ در سی
و ششمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران عرضه خواهد شد.
برای جذب مخاطب امروز که فاصله بیشتری با فضای دفاع مقدس دارد، چه تمهیدی اندیشیده‌اید؟
تجربه سال گذشته حضور ما در
نمایشگاه که با حضور افراد متعدد و متفاوت، موفق و رضایت‌بخش بود، نشان
می‌دهد که مردم فهیم ما همچنان نسبت به دفاع مقدس عرق و علاقه‌ای
وصف‌ناپذیر دارند و نسبت به اهالی دفاع مقدس، شهدا، آزادگان و سایر
ایثارگران با احترام و قدردانی سخن می‌گویند. ادبیات و سینمای جنگ همچنان
در جهان طرفداران پروپاقرصی دارد و در ایران نیز همین‌طور است.
نشست‌های فرهنگی که در نمایشگاه برگزار می‌کنید، صرفاً معرفی کتاب است یا نقد و برسی آثار را هم در برنامه دارید؟
گرچه زیست اقتصادی بخشی لاینفک از
حوزه نشر و کتاب است و شوربختانه مهم‌ترین و اصلی‌ترین دغدغه بسیاری از
ناشران است، اما خوشبختانه در درجه اول همواره مهم‌ترین هدف ما توجه به
زیست فرهنگی و ترویج فرهنگ ایثار و مقاومت و سبک زندگی آزادگان بوده است.
در میان مشکلات اقتصادی، نداشتن هدفی برای ترویج دفاع‌مقدس فقط یک درد است و
حدیث توجه صرف به زیست اقتصادی هزار درد.
با مشکلات اقتصادی نشر، چه راهکاری برای حفظ کیفیت آثار در پیش گرفته‌اید؟
مشکلات اقتصادی اجتناب‌ناپذیرند و
این حقیقتی تلخ است، زیرا به‌این‌دلیل در سبد خرید مردم کالای فرهنگی نیست
یا اندک است، قطعاً مشکلات اقتصادی روی کیفیت کتاب به‌لحاظ ظاهر تأثیر
زیادی می‌گذارد. قیمت پشت جلد کتاب با جیب مردم همخوانی ندارد، کیفیت کاغذ
پایین می‌آید و بسیاری از تبعات دیگر حاصل این مشکلات خواهد بود، در این
اوضاع تقریباً همه ناشران شرایط یکسان دارند، مگر ناشرانی که از یارانه
کاغذ استفاده می‌کنند یا به‌دلیل ارتباط با ارگان‌ها و نهادها و تحت پوشش
بودن آنها کتاب‌هایشان را فله‌ای و خوب می‌فروشند، دغدغه اقتصادی ندارند یا
دغدغه کمتری نسبت به سایرین دارند، اما ناشر خصوصی دخل و خرج یکسان ندارد و
قطعاً به سمت کاهش هزینه‌ها خواهد رفت، با این همه انتشارات پیام آزادگان
برای احترام به مخاطب و ازآنجایی‌که هدفش رونق اقتصادی نیست و به کتاب
به‌عنوان کالای تجاری نگاه نمی‌کند، از کیفیت کتاب‌هایش کم نکرده است. فروش
اینترنتی جای کتاب‌های چاپی را خواهند گرفت، زیرا نسخه الکترونیکی
به‌صرفه‌تر است و این انتشارات در این عرصه نیز فعال است.
تخفیف‌های نمایشگاهی بخشی از سیاست ترویج مطالعه است یا بیشتر جنبه فروش دارد؟
انتشارات پیام آزادگان هیچ‌گاه
نسبت به نشر نگاه تجاری نداشته است اما این به معنای نادیده گرفتن فروش
کتاب نیست، فقط هدف ما نیست. ترویج به مطالعه از دو حال خارج نیست یا منجر
به خرید کتاب می‌شود یا آشنایی با جامعه هدف ما و ترویج سبک زندگی آزادگان.
بنابراین برای تخفیف‌های احتمالی هر دو جنبه درنظر گرفته خواهد شد.
سهم امروز ادبیات اسارت در فضای نشر کشور را چطور ارزیابی می‌کنید؟
گرچه پاسخ قطعی به این سؤال نیاز
به تحقیق و بررسی بیشتری دارد، اما به‌نظر من ازآنجایی‌که ما معتقدیم در
حوزه دفاع مقدس، حداقل دوره مقاومت آزادگان به‌لحاظ طولی، سهم بیشتری نسبت
به سایر حوزه‌های دفاع مقدس دارد و جنگ و دفاع برای آنان در سال ۱۳۶۹ و
گاهی هم دیرتر به‌پایان رسید، از جنبه عرضی هم اتفاقات و تجربه حضور در جنگ
و عملیات و جبهه را داشته و نیز زندگی در بند اسارت آنها مملو از اتفاقات
مهم و درس‌آموز است و می‌طلبد که به این حوزه بیشتر پرداخته شود، اما
متأسفانه عملاً چنین اتقاقی نمی‌افتد و اغلب ناشران برای دیده شدن بیشتر
ترجیح می‌دهند به سراغ فرماندهان و بزرگان مشهور حوزه دفاع مقدس بروند،
درحالی‌که بسیاری از اسیران در زمان جنگ افراد خاص و تأثیرگذاری بودند که
اتفاق اسارت آنها را دور کرد و در گمنامی ماندند.
چه چشم‌اندازی برای توسعه فعالیت‌های پیام آزادگان در پنج سال آینده ترسیم کرده‌اید؟
انتشارات پیام آزادگان می‌کوشد تا
در سال‌های آتی بیشتر به‌سراغ کتاب‌های ماندگار پژوهشی و کتاب‌های مرجع و
همین‌طور کتاب‌های کودک و نوجوان برود.
تازه‌های نشر شما در سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران چیست و چه برنامه‌های دیگری دارید؟
معرفی تازه‌های نشر، نشست‌های
تحصصی، نقد کتاب، جشن امضا و … از برنامه‌های ما در طول مدت نمایشگاه خواهد
بود، کتاب‌های خاکی‌آسمانی به نگارش نصرت‌الله محمودزاده که مستند داستانی
زندگی مرحوم ابوترابی است، فرزند مُنگشت به نگارش دکتر بیژن کیانی که
خاطرات خودشان است، اما درواقع مرجع بسیار موثقی برای اردوگاه موصل ۱ (موصل
بزرگ) به‌شمار می‌رود، روزگاری اردوگاه رمادی ۱۳ کتاب پژوهشی به نگارش
فتح‌الله پرتو، اطلاعات سری اسرا کتاب پژوهشی به نگارش دکتر سیدرضی
نبوی‌چاشمی، سایة هلال کتاب مرجع حاوی مذاکرات هلال احمر جمهوری اسلامی
ایران با محوریت آزادگان و به اهتمام مریم سلیمی‌جهرمی، کتاب موضوعی آفتاب
در سلول نگارش حجت‌الاسلام علی علیدوست (علی‌قزوینی)، کتاب‌های خاطرات: این
دیوار چه رنگیه خاطرات اصغر حکیمی‌مزرعه‌نو، این فصل را با من بخوان
خاطرات حسینعلی قادری، به آسمان نگاه کن، خاطرات محمود عباس‌پور، آمده‌ام
اما تو نیستی خاطرات محمدرضا پرمهر به نگارش سحر پرمهر، خاطرات ترک‌خورده
(ویراست جدید) خاطرات اسیر مفقودالاثر چنگیز بابایی و ….
انتهای پیام/
برای ورود به ویکی آزادگان اینجا کلیک کنید / www.wikiazadegan.com