دانشنامه «ویکی آزادگان» به‌عنوان نخستین مرجع آنلاین تخصصی درباره اسارت آزادگان دفاع مقدس، تلاشی است برای جلوگیری از تحریف روایت‌ها و ثبت تجربه‌هایی که جز از زبان صاحبان آن قابل بازنویسی نیست. میترا صمیعی، مدیر پروژه و دانشیار دانشگاه علامه طباطبائی، در گفت‌وگو با روابط‌عمومی مؤسسه پیام آزادگان از ضرورت این طرح، نحوه مشارکت آزادگان و مسیر آینده این دانشنامه می‌گوید.
به گزارش
پایگاه اطلاع‌رسانی موسسه فرهنگی‌هنری پیام آزادگان، صمیعی در ابتدای گفت‌وگو، گستردگی وقایع مرتبط با اسارت آزادگان را مهم‌ترین دلیل شکل‌گیری این پروژه عنوان می‌کند. او می‌گوید نبود یک مرکز یکپارچه برای ثبت این روایات، خطر تحریف، فراموشی و پراکندگی اطلاعات را افزایش داده بود؛ خطری که تنها با همکاری خود آزادگان و ایجاد یک بستر حرفه‌ای قابل پیشگیری بود.
به گفته او «ویکی آزادگان» دقیقاً با همین رویکرد شکل گرفت: جایی که آزادگان، پژوهشگران و خانواده‌ها بتوانند اطلاعات معتبر را ثبت، بارگذاری و مستند کنند و دسترسی عمومی به این داده‌ها در فضای وب برای همیشه فراهم بماند.
چطور از تحریف جلوگیری می‌شود؟
در دل توضیحات صمیعی، پاسخ به یکی از پرسش‌های اصلی یعنی نحوه صیانت از روایت‌ها به‌خوبی مشخص است: این دانشنامه ساختار نظارتی چندلایه دارد؛ از کمیته راهبری گرفته تا ویراستاران و متخصصانی که تمام محتواها را بررسی می‌کنند. هر متن پس از عبور از چند مرحله ارزیابی، با نام خود آزاده ثبت و منتشر می‌شود.
کمیته راهبری شامل رئیس مؤسسه، اعضای هیئت‌مدیره، معاون پژوهش، سه آزاده متخصص، مدیر سازمان‌دهی محتوا و کارشناس فنی است. صمیعی تأکید می‌کند که این ترکیب، هم تخصص حوزه اطلاعات را تضمین می‌کند و هم اصالت روایت‌ها را.
مشارکت آزادگان؛ ستون اصلی پروژه
صمیعی معتقد است آینده ویکی آزادگان دقیقاً به میزانی وابسته است که خود آزادگان در تولید محتوا مشارکت کنند.
او توضیح می‌دهد که برای آزادگان و بستگان درجه یک یک فضای عمومی و موقت طراحی شده تا بتوانند سرگذشت‌نامه، خاطره، تجربه‌نگاری و حتی روزشمار دوران اسارت خود را بارگذاری کنند.
تمام مطالب به نام خود افراد ثبت می‌شود و براساس کیفیت مطالب، امتیاز و رتبه‌بندی دارند. این رتبه‌ها مبنای تقدیرهای دوره‌ای نیز خواهد بود.
مدیریت محتوا و شیوه‌نامه‌های حرفه‌ای
یکی از چالش‌ها، یکدست‌سازی ساختار محتواهاست. صمیعی توضیح می‌دهد که برای این منظور، مجموعه‌ای از الگوها و شیوه‌نامه‌ها تدوین شده است؛ از الگوی مقالات درباره شخصیت‌ها و مراکز گرفته تا شیوه استناددهی APA.
هر محتوای ارسالی ابتدا توسط کمیته بررسی می‌شود، سپس به تیم ویراستاری می‌رود و پس از تایید نهایی در سامانه بارگذاری خواهد شد.
بازدید میلیونی و بازخوردها
در پاسخ به پرسشی درباره میزان استقبال، صمیعی عدد ۳٬۱۹۵٬۲۲۰ بازدیدکننده را قابل توجه و امیدوارکننده می‌داند. وی گفت: محتوای ویکی آزادگان منحصر به فرد است. حتی سامانه‌های هوش مصنوعی وقتی درباره اسارت سؤالی پرسیده می‌شود، به این منبع ارجاع می‌دهند. این یعنی دیده‌شدن روایت آزادگان در سطح جهانی.
همکاری آزادگان؛ خوب، اما کافی نیست
صمیعی اذعان می‌کند که همکاری آزادگان بد نبوده اما انتظار بیشتر می‌رفت. بعضی از آزادگان توانایی نوشتن مقاله دایره‌المعارفی ندارند و برخی نیز به‌دلیل سختی بازخوانی خاطرات، به بازگویی آن علاقه‌ای نشان نمی‌دهند.
با این حال، او معتقد است مؤسسه پیام آزادگان تلاش گسترده‌ای برای معرفی پروژه انجام داده؛ از برگزاری نشست‌ها و مراسم رونمایی تا مکاتبه با نهادهای مرتبط.
افق‌های آینده؛ از چندزبانه شدن تا توسعه جامعه مشارکت‌کنندگان
فاز بعدی پروژه، توسعه نسخه عربی و برنامه جامع ترجمه مقالات است. صمیعی می‌گوید: ترجمه دقیق و متعهدانه می‌تواند تجربه آزادگان ایرانی را به مخاطبان جهانی منتقل کند. برای همین شیوه‌نامه‌ای تخصصی برای ترجمه در کمیته تصویب شده است.
او همچنین بر ضرورت گسترش ارتباطات محلی، شناسایی آزادگان شهرستان‌ها، دیجیتال‌سازی اسناد تاریخی و ایجاد زیست‌بوم داوطلبانه برای نگهداری و به‌روزرسانی محتوا تأکید می‌کند.
خلاهای باقیمانده
صمیعی می‌گوید: برخی موضوعات هنوز پوشش داده نشده و دلیل اصلی نیز مشارکت کم آزادگان است.
به گفته او، کمیته راهبری جلسات منظم تخصصی برگزار می‌کند و سفارش تدوین مقالات از طریق کانال‌های ارتباطی ویژه پیگیری می‌شود.
پیامی برای امروز
در پایان گفت‌وگو، صمیعی یک پیام واحد را برای جامعه امروز چنین خلاصه می‌کند: با هم به دنبال حقیقت بگردیم. روایت‌های صحیح را به نسل جوان منتقل کنیم و از دانش باز برای ساختن آینده‌ای امن استفاده کنیم.
انتهای پیام/
برای ورود به ویکی آزادگان اینجا کلیک کنید / www.wikiazadegan.com