مصاحبه‌ای با ذوالفقاری، کارگردان مجموعۀ مستند "مسافران وطن" و "گزارش رمادی" به مناسبت سالروز ورود آزادگان به میهن اسلامی صورت گرفت.
به گزارش روابط عمومی مؤسسه فرهنگی پیام آزادگان، خبرنگار پیام آزادگان با ذوالفقاری، کارگردان مجموعۀ مستند "مسافران وطن" و "گزارش رمادی" به مناسبت سالروز ورود آزادگان به میهن اسلامی صورت گرفت .
چطور شد که به فکر ساخت این مستند افتادید و چه انگیزه‌ای داشتید؟
بیشترین هم و غم من در سال‌های اخیر، نگارش یک مستندنگاری خوب و جامع دربارۀ اسیر ایرانی بوده است. برای رسیدن به چنین هدفی، که چندان هم آسان نیست، ساعتهای طولانی با اسرای ایرانی جنگ تحمیلی حرف زده‌ام. ثبت و ضبط این گفت‌وگو
ها که بیشترشان هم به صورت ویدیوئی صورت می‌گیرد، با هزینه‌های مادی و صرف وقت زیادی همراه بوده است؛ فکر کرده‌ام که باید گفت‌وها را با تصویر و صدای خوبی بگیرم که ناچار به مهیا کردن لوازم و وسایل دیگر و در نتیجه پرداخت هزینه و وقت زیادی می‌شوم. تأمین این هزینه‌ها از عهده و بضاعت شخصی من بیرون است وبرای تأمین آن باید فکری بکنم. پیشنهاد تولید مستند یا مجموعه‌مستندهایی دربارۀ اسرا یا اسارت و در نهایت تولید آن، در واقع فراهم آوردن امکانی برای ادامۀ حیات این فکر و آرزوست و مبنای تازه‌ای ندارد. در عین حال که تولید خود مستند هم امکان‌ها و ظرفیت‌های تازه‌ای درست می‌کند و کمترینش ایجاد ارتباط بهتر با آزادگان عزیز و میسرکردن تحقیق است.
از هدفتون بگید و اینکه ایده ساخت مستند از کجا به ذهنتون رسید؟
همان‌طور که در پاسخ قبلی شما هم گفتم، مدتی است پرداختن به ادبیات اردوگاهی دغدغۀ اصلی من شده است و اگر می‌شد و بشود که کار دیگری نکنم، ترجیح می‌دهم به این مقوله مشغول باشم. "مسافران وطن" به سیر سفر اسیر ایرانی می‌پردازد؛ از پیش از جنگ تا زمانی که پس از عبور از دورۀ سخت و طاقت‌فرسای اسارت نهایتاً به خانه برمی‌گردد. دوران قرارِ پس از این برگشت و نسبتی که اسیر آزادشده با جامعۀ تازه دارد هم از دیگر مباحث این سیر است. هرچند آنچه در پنج قسمت بروز دارد همۀ مقاطع و جزئیات را در برنمی‌گیرد و صرفاً شمایی از یک ایدۀ کلی و البته ساده‌برگزار شده است. جای این مباحث کتاب است و چهار پنج قسمت مستند اصطلاحاً تلویزیونی حوصله و گنجایش چنین معنایی را ندارد.
از مشکلاتی که برای تولید داشتید برای ما بگید و در طول مدت تولید چه زحماتی رو متحمل شدید؟
ساخت مستند جنگی ملاحظات و سختی‌های خودش را دارد. این مشکل وقتی به موضوع اسارت می‌رسیم بیشتر و سخت‌تر هم می‌شود. نبود آرشیو، در دسترس‌نبودن موقعیت‌های زندگی اسیر ایرانی و پرهزینه‌بودن ظرفیت‌هایی مثل بازسازی، که تمهید آن برای مستند تلویزیونی یا اقتصادی نیست یا دست‌کم معمول و مقبول نیست، از جمله مشکلات تولید است. این مشکل هر پیش‌تر می‌رویم بیشتر هم خواهد شد. مشکل دوم عبور از تفصیل و رسیدن به کلیتی است که، فرضاً در حوصلۀ کوچک یک برنامۀ نیم‌ساعتۀ تلویزیون، شمایی از آن کلیت را ارائه کند.
پیش از این در حوزه اسارت چه کارهایی انجام داده بودید؟
کارهایی که طی چهار پنج سال اخیر با موضوع اسیر ایرانی و اسارت کرده‌ام این‌هاست؛ تحقیق و تهیه‌کنندگی مستند بلند " میان این روزها ایستاده‌ام" دربارۀ اسیر آزادشده آقای داوود میقانی. تحقیق وتهیه‌کنندگی مجموعۀ 13 قسمتی "ساعتهای بی‌عقربه" که به حال و هوا و زندگی همسران اسرای ایرانی جنگ، در دوران اسارت همسران‌شان، پرداخته است. مستند بلندی هم دربارۀ نوجوانان اسیر ایرانی حاضر در رمادی 1 و پژواک رسانه‌ای آن در روزهای جنگ ساخته‌ام که عنوانش "گزارش رمادی" است. مورد اخیر قرار است روز یکشنبه 26 مردادماه، ساعت 21، و در قالب جشنوارۀ مستند شبکۀ مستند سیما پخش شود.
در "گزارش رمادی" به بهانۀ پرداختن به گزارش موسوم به "کودکان زندانی" ، که سال 62 و توسط تلویزیون دولتی فرانسه تهیه و پخش شده است، انگیزۀ صدام و حزب بعث را از تأسیس اردوگاه رمادی یا اطفال بازکاوی می‌کنیم.
- مختصری از داستان کار تازه‌تان، یعنی مسافران وطن، بگویید.
مسافران وطن روایت رزمندۀ اسیر ایرانی در یک بازۀ زمانی پرفراز و نشیب است؛ این دوره، پیش از جنگ آغاز و تا سال‌هایی پس از بازگشت اسیر آزادشده به وطن و نزد خانواده و جامعه‌اش را دربرمی‌گیرد. البته به همۀ مقاطع یکسان نپرداخته‌ایم و بنا به ملاحظات گوناگون، به برخی بیشتر یا کمتر پرداخته و حتی مواردی را هم حذف کرده‌ایم. امیدواریم که در مجموع دیدنی و شنیدنی باشد.